Schulden kunnen iedereen treffen, ongeacht inkomen of achtergrond. Voor wie de financiële situatie onhoudbaar wordt, kan schuldhulpverlening een uitkomst bieden. Maar niet iedereen komt automatisch in aanmerking. Deze blog gaat in op de voorwaarden, de verschillende vormen van schuldhulpverlening en de stappen die genomen kunnen worden om hulp te ontvangen.
Wanneer spreken we van problematische schulden?
Niet elke schuld leidt direct tot schuldhulpverlening. Er wordt gesproken van problematische schulden wanneer iemand niet meer in staat is om openstaande schulden binnen een redelijke termijn af te lossen.
Belangrijke signalen van problematische schulden zijn onder andere:
-
Aanhoudende betalingsachterstanden op huur, energie of zorgverzekering;
-
Inzet van incassobureaus of deurwaarders;
-
Onvoldoende inkomen om vaste lasten te betalen;
-
Geen overzicht meer over inkomsten en uitgaven.
De voorwaarden voor schuldhulpverlening
Elke gemeente hanteert eigen richtlijnen, maar er zijn algemene voorwaarden die in vrijwel alle gevallen gelden voor schuldhulpverlening.
1. Ingeschreven bij een Nederlandse gemeente
De eerste voorwaarde is een officiële inschrijving in de Basisregistratie Personen (BRP). Alleen inwoners van Nederland kunnen gebruikmaken van gemeentelijke schuldhulpverlening.
2. Geen fraude of onrechtmatig gedrag
Personen die recent zijn veroordeeld voor fraude of misbruik van financiële regelingen kunnen tijdelijk worden uitgesloten van schuldhulpverlening. Betrouwbaarheid speelt een belangrijke rol in de beoordeling.
3. Bereidheid tot medewerking
Een essentieel onderdeel van het traject is volledige medewerking. Dat betekent openheid over alle inkomsten, uitgaven en bezittingen. Zonder die transparantie kan geen realistisch plan worden opgesteld.
4. Geen recente mislukte trajecten
Wanneer eerder een schuldregeling is stopgezet door gebrek aan medewerking, kan de gemeente besluiten een nieuw verzoek (tijdelijk) af te wijzen. Er wordt dan vaak eerst gekeken naar stabilisatie of budgetbeheer.
Schuldhulpverlening voor verschillende doelgroepen
Niet iedereen bevindt zich in dezelfde situatie. Gemeenten maken onderscheid tussen doelgroepen om maatwerk te bieden.
Particulieren met schulden
Voor particulieren is schuldhulpverlening vaak gericht op het creëren van overzicht, afspraken met schuldeisers en eventueel een saneringsregeling.
Zelfstandigen (ZZP’ers)
Zelfstandigen kunnen ook gebruikmaken van schuldhulpverlening, maar volgen meestal een apart traject via de Bbz-regeling (Besluit bijstandsverlening zelfstandigen). Hierbij wordt gekeken naar de levensvatbaarheid van de onderneming en de mogelijkheid om door te starten of gecontroleerd te stoppen.
Jongeren
Jongeren met schulden, bijvoorbeeld door studieschulden of mobiele abonnementen, kunnen terecht bij specifieke jongerentrajecten waarin financiële educatie en budgetbegeleiding centraal staan.
Ouderen
Voor ouderen met schulden ligt de nadruk op het voorkomen van huisuitzetting en het behouden van stabiliteit in de vaste lasten, vaak in samenwerking met woningcorporaties en zorginstanties.
Vrijwillige en wettelijke schuldhulpverlening
Er wordt onderscheid gemaakt tussen vrijwillige en wettelijke schuldhulpverlening.
Vrijwillige schuldhulpverlening
Bij de vrijwillige variant wordt geprobeerd om via de gemeente of een schuldhulporganisatie afspraken te maken met schuldeisers. Dit kan leiden tot een minnelijke schuldregeling, waarbij een deel van de schuld wordt kwijtgescholden na een periode van drie jaar waarin zoveel mogelijk wordt afgelost.
Wettelijke schuldhulpverlening (WSNP)
Wanneer een vrijwillige regeling niet slaagt, kan de rechtbank worden gevraagd om toelating tot de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP). De WSNP biedt een wettelijk kader waarin schulden na drie jaar (onder voorwaarden) kunnen worden kwijtgescholden.
Toelating tot de WSNP is echter streng en vereist dat er een serieuze poging is gedaan om schulden via een minnelijke weg op te lossen.
Hoe verloopt het traject van schuldhulpverlening?
Het traject van schuldhulpverlening kent meerdere stappen. De exacte uitvoering verschilt per gemeente, maar doorgaans bestaat het proces uit de volgende fasen:
1. Aanmelding en intake
Na aanmelding volgt een intakegesprek waarin de financiële situatie in kaart wordt gebracht. Er wordt gekeken naar inkomsten, uitgaven, bezittingen en schulden.
2. Stabilisatie
Voordat een regeling kan worden getroffen, moet de financiële situatie stabiel zijn. Dat betekent dat de inkomsten op orde zijn en geen nieuwe schulden ontstaan.
3. Plan van aanpak
De schuldhulpverlener stelt een plan op met concrete afspraken over aflossing, budgetbeheer en eventuele regelingen met schuldeisers.
4. Uitvoering van de regeling
Tijdens deze fase wordt het afgesproken traject uitgevoerd. Dit kan een afbetalingsregeling of sanering zijn. De deelnemer ontvangt vaak leefgeld via budgetbeheer.
5. Nazorg
Na afronding blijft de gemeente vaak nog een periode betrokken om te voorkomen dat opnieuw schulden ontstaan.
Hoe lang duurt schuldhulpverlening?
De duur van schuldhulpverlening hangt af van de aard en omvang van de schulden.
Gemiddeld duurt een minnelijke regeling ongeveer drie jaar.
Bij toelating tot de WSNP geldt meestal eveneens een periode van drie jaar, waarna – bij naleving van alle voorwaarden – de resterende schulden kunnen worden kwijtgescholden.
Wat als schuldhulpverlening wordt afgewezen?
Niet iedereen wordt direct toegelaten tot schuldhulpverlening. Bij een afwijzing kan het helpen om:
-
Een bezwaarschrift in te dienen bij de gemeente;
-
Hulp te vragen van een maatschappelijk werker of juridisch loket;
-
Zelf aan de slag te gaan met budgetbeheer of schuldbemiddeling via een erkende organisatie.
Belangrijk is om bij een afwijzing niet te stoppen met zoeken naar hulp. Er bestaan alternatieve regelingen en fondsen die tijdelijk kunnen ondersteunen.
Veelgestelde vragen over schuldhulpverlening
Wat kost schuldhulpverlening?
Gemeentelijke schuldhulpverlening is in de meeste gevallen gratis.
Wanneer commerciële partijen worden ingeschakeld, kunnen wel kosten gelden.
Het is daarom raadzaam altijd via de gemeente te starten.
Kan iemand met een koopwoning schuldhulp krijgen?
Ja, maar de aanwezigheid van een eigen woning kan de regeling complexer maken. Soms wordt gekeken naar de mogelijkheid om de woning te verkopen of de hypotheek te herstructureren.
Mag er nog geld geleend worden tijdens schuldhulpverlening?
Nee, tijdens een lopend traject is het in principe niet toegestaan om nieuwe leningen af te sluiten. Dit zou de financiële stabiliteit in gevaar brengen.
Conclusie
Schuldhulpverlening biedt een gestructureerde manier om problematische schulden aan te pakken. De voorwaarden zijn duidelijk, maar er wordt altijd gekeken naar de individuele omstandigheden.
Voldoet iemand aan de basiscriteria; woonplaats, medewerking en geen recente fraude, dan is de kans groot dat hulp wordt geboden.
Voor wie financiële problemen ervaart, is het raadzaam om tijdig contact op te nemen met de gemeente of een erkende schuldhulporganisatie.
Hoe eerder het traject begint, hoe groter de kans op een succesvolle oplossing.
