Sociaal incasseren: meer dan innen, een kwestie van recht doen

Incasseren is een vak. Sociaal incasseren is meer dan dat: het is een bewuste keuze om recht te doen aan de mens achter de schuld. In een samenleving waarin financiële kwetsbaarheid steeds vaker voorkomt, is dat geen luxe maar een noodzaak.

De noodzaak van sociaal incasseren

De meeste betalingsachterstanden ontstaan niet uit onwil of fraude, maar door omstandigheden zoals een laag inkomen, ingewikkelde regelgeving of plotselinge tegenslag. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, 2025) hadden in 2023 bijna één op de drie mensen die in armoede leven te maken met problematische schulden. Ook taalachterstanden, psychische problemen en bureaucratische belemmeringen dragen bij aan die financiële kwetsbaarheid.

Binnen het traditionele incassosysteem worden deze situaties vaak onbedoeld versterkt. De stap naar een gerechtelijke procedure wordt soms snel gezet, de kosten lopen op en de stress neemt toe. Veel schuldenaren trekken zich vervolgens terug uit schaamte, angst of simpelweg onwetendheid over hun rechten en mogelijkheden.

De kernprincipes achter sociaal incasseren

Sociaal incasseren draait om een fundamentele verandering in denken en doen. Enkele uitgangspunten vormen daarbij de kern:

• Begrip en veiligheid

Een goed traject begint met luisteren, niet met eisen. Een open en veilige communicatieomgeving zorgt ervoor dat mensen zich gehoord voelen en eerder in gesprek gaan. Ook als ze niet meteen kunnen betalen.

• Transparante communicatie

Heldere en begrijpelijke taal voorkomt misverstanden en vergroot de bereidheid om te betalen. Juridisch jargon en dreigende formuleringen werken averechts. Die duidelijke communicatie is inmiddels ook in regelgeving terug te vinden: met de inwerkingtreding van de Wet kwaliteit incassodienstverlening (Wki) op 1 april 2024 moeten incassodienstverleners transparanter en betrouwbaarder opereren.

• Ademruimte bieden

Tijd is een cruciale factor bij schuldenproblematiek. Door ruimte te geven om inkomen binnen te krijgen, rekeningen te regelen of hulp te zoeken, kunnen escalaties worden voorkomen.

• Een integrale benadering
  

Richt je niet op één enkele schuld, maar bekijk de volledige financiële situatie. Dit vergroot de kans op een duurzame oplossing.

• Gerechtelijke stappen als laatste redmiddel
  

Juridische procedures, dagvaardingen en loonbeslagen moeten pas worden ingezet wanneer alle andere mogelijkheden zijn uitgeput. Dit voorkomt onnodige kosten en maatschappelijke schade.

• Samenwerking in de keten
  

Effectief sociaal incasseren vraagt om samenwerking tussen schuldeisers, schuldhulpverlening, gemeenten en maatschappelijke organisaties.

• Menselijke waardigheid als uitgangspunt
  

Schulden gaan niet alleen over cijfers, maar over mensen in een kwetsbare positie. Respect, begrip en maatwerk zijn essentieel om vertrouwen te herstellen. 

Zakelijke en maatschappelijke winst

Sociaal incasseren is niet alleen maatschappelijk verantwoord, maar ook een effectieve strategie. Organisaties die deze principes toepassen, zien dat op langere termijn:

• Meer betalingsregelingen worden nagekomen, op de lange termijn.

• Lagere juridische kosten door minder gerechtelijke trajecten.

• Groter klantbehoud, omdat mensen die respectvol worden behandeld eerder bereid zijn om samen tot een oplossing te komen.

• Minder maatschappelijke schade, doordat escalaties worden voorkomen.

Een sociaal incassosysteem levert daarmee winst op voor alle betrokken partijen: de schuldeiser, de klant en de samenleving.

Een gezamenlijke opgave

Om sociaal incasseren breed te verankeren, zijn structurele aanpassingen in beleid en werkwijze nodig:

• Schuldeisers zouden alleen moeten samenwerken met incassopartijen die sociaal incasseren aantoonbaar toepassen.

• Wet- en regelgeving moet worden ingericht om misbruik van incassokosten of procedures te voorkomen.

• Toegankelijke ondersteuning voor mensen met schulden moet de norm worden: financieel, communicatief en praktisch.

• Transparantie over kosten, rechten en procedures moet standaard zijn.

• Cultuurverandering is noodzakelijk: schulden zijn geen teken van falen, maar een maatschappelijke realiteit die om samenwerking vraagt.

Sociaal incasseren vraagt lef, empathie en visie, maar levert duurzame resultaten op, zowel economisch als maatschappelijk. Door te streven naar rechtvaardigheid in plaats van enkel inning, verandert incasso van een noodzakelijk proces in een instrument van vertrouwen en herstel.

Bronnen

• Centraal Bureau voor de Statistiek (2025) – Bijna één op de drie mensen in armoede heeft problematische schulden

• Ministerie van Justitie en Veiligheid (2024) – Wet kwaliteit incassodienstverlening (Wki)